31.08.2009

Гарані, возера Свір: учора і сёння

Гарані, возера Свір: учора і сёння

Частка 2.

Вось на гэтых сённяшніх ужо здымках Гарані засяляюцца ... тоўстасумамі ці "крутымі" з Мінску, і Смаргоні, інш. Гляньце на гмахі гэтыя. Некаторыя ўзводзяць дамкі і для прыслугі і аховы(!).
Дамок. Гарані.
Днямі па інтэрнэт-сайтах прабегла інфармацыя пад кідкай шапкай, што і расійскія алігархі цікавяцца нашымі мясцінамі. Сенсацыя? Не! Яны не дурні, ведаюць чым цікавіцца. Мы ж пакуль пачакаем. А чаму б і не! У нас такога дабра хапае. Толькі каб нашчадкам нашым не хадзіць з працягнутай рукою.
Дамок. Гарані.
Шыр і гладзь-
не акінуць вокам!..
Цішыня і адвечны спакой.
Быццам сотні блакітных вокнаў
Разлажыў хтосьці дужай рукой.

Не спазніцца б.

Ваш Аркадзь Жураўлёў (Аркадзь Шагакін)
E-mail: zhuravlev@tut.by

23.08.2009

Гарані, возера Свір: учора і сёння

Гарані, возера Свір: учора і сёння

Частка 1.

Надвячоркам душа папрасілася дадому. У свае Гарані мой "Форд" завёз за гадзіну часу. Бацькоўскі дамок паціху асядае ў зямельку. Нікому клопату няма каб падняць, падладзіць, хаця адпачываючых родзічаў хапае. Аднаму не ў сілах. Як часта ты мне бачышся, мая хаціна!
Бацькоўскі дамок. Гарані.
Бачышся той светлай і не запэцканай, той, калі сонечным летнім раннем мы - вясковыя хлапчукі - беглі на возера свайго Свір, што раскінулася ў нізіне за дзвесце якіх метраў ад падвокаў людскіх. А яно плешчыла свае чыстыя празрыстыя воды ў сонечных промнях і сваімі лёгкімі хвалямі шапацела ў чаратах, што давалі прытулак для стварэння новых жыццў качкам і лебедзям, іншым маленькім рэдкім птушачкам. Або рупіліся да сонца на рэчку Малінаўку ці Малы Перакоп, каб першым спаймаць плотачку ці акунька, а найперш грумёлінку...

Цяпер, праз больш як 40 год, і возера, і рака забалочаны настолькі, што сэрца маё сціскаецца ў скрусе.
Дарога 40 год назад
Прыгледзьцеся да гэтых фотаздымкаў часоў майго студэнства на журфаку БДУ, 1976 год. Вось на гэтых двух - дарога да ракі. Маладыя пасадкі паабапал. І рачулка, бачыце, не зарослыя яе беражкі. А як рыба тут бралася! І вугор першы буў менавіта тут спайманы братам Валодзем (чытай апавяданне"Вугор").
Рака 40 год назад
Дарэчы і маленькая птушачка - вяртлівая камышоўка і ў нашых прыазёрных чаратах плодзіцца. Канешне ж, патрэбна добраўпарадкаваць Белавежскую пушчу. І не супраць статусу Цуду свету, але ж і возера Свір таксама ўваходзіць у склад Нацыянальнага парку "Нарачанскі". І тут таксама першазданная прырода! Некалі лес і возера паілі і кармілі маіх продкаў. Як Байкал у расіян, так і ў нас, беларусаў, павінны бруіць свае рэкі і азёры.

І возера Свір не павінна памерці. Ландшафты тут не горш Шатландыі. І ніколі ў нас не было таго цыскарыёзу ці якой заразы.

Вось я толькі што вылез з плёсу. Вадзіца - бірузовая і жыватворная! Цела маё радуецца!

Мой родны кут - часцінка Беларусі,
З табой ніколі я не разлучуся,
Пакуль пульсуе ў маіх жылах кроў,
Ты для мяне адзіная на свеце
Ўначы зоркай пуцяводнай свеціш.
Мая святыня і мая любоў.

Ваш Аркадзь Жураўлёў (Аркадзь Шагакін)
E-mail: zhuravlev@tut.by

15.08.2009

Рамонкавы накцюрн

Рамонкавы накцюрн

Лірычная навела

Стаяла спякотнае лета. Бязмежна ясны, лёгкі і светлы дзень. Высока стаіць яснае сонца на чыстым небе. А ля возера адна харашыня і прахалода. Душэўнае супакаенне. Як заўсёды лісце вербалозу сталі маўклівымі спадарожнікамі. Яны слухаюцца свавольніка ветру, які то падштурхне іх, то прыпадыме на роўнай гладзі, каб гурмой пракаціцца на грэбні набегшай хвалі. У гэтае імгненне яны былі вялікімі, дужымі і неразлучнымі.

Ты стаяла ля маладога кусціка вербалозу і, усміхаючыся, аб чымсьці натхнёна размаўляла з лісцем. Можа распавядала пра багацце нашых бароў, раздолле палёў, чысціню і празрыстасць азёр і рэк, ці пра бярозкі ў карункавых празрыстых блузачках і водар нашага з табою бярозавага гаю? Ці пра рамонкавае поле ўзбоч яго? Пра звонкую цішыню: толькі прыляжаш на рознакаляровы чэрвеньскі дыван, прыкрыўшы вейкі – пачуеш як шэпчуццца старыя, але гонкія сосны ды елкі і раз-пораз падаюць, кружляючы, бронзавыя шылкі хвоі. А можа ты расказвала пра вербачкі, што глядзяць - не наглядзяцца ў воднае люстэрка.Быццам тыя модніцы ўсё расчэсваюць свае доўгія шаўкавістыя галінкі-валасы.

Я назіраў, як ты гуляеш з блакітна-зеленаватымі хвалямі і яны беражліва падтрымліваюць цябе на сваіх дужых руках. Я глядзеў на цябе з такой пажадай. Ты выйшла на бераг, і па спіне і па грудзях тваіх пругкіх сцякалі русявыя валасы. Ты ўсміхалася. Цела, быццам срэбнай расою, было абсыпана кропелькамі сонца. Твае прыгожыя загарэлыя ногі лізалі мягкія хвалі.

Ты глядзела ўдалеч і ўсміхалася. Мабыць, гледзячы на тыя невялікія хвалі, што імкнуліся дацягнуцца да твайго валошкавага празрыстага сарафанчыка і казыталі ножкі твае. А мабыць таму, што ўпершыню заўважыла як нараджаецца аблачынка, як там, удалечы, павольна адрываецца яна ад небакраю, каб доўга падарожнічаць увысі? Пройдзе час і яна аб'яднаецца з такімі ж спадарожнікамі, каб сабраць навальніцу і ўпасці на разамлелую зямлю кроплямі доўгачаканага дожджыка.

Я бачыў, як хвалі імгненна цыруюць твае сляды на жоўта-белым пяску. І я хваляваўся. Хваляваўся, што не паспеў пагаварыць з табою, не паспеў сказаць, што не толькі памятаю, а штодня мару пра сустрэчу з табою.

Нарэшце я рашыўся і сказаў табе ўсё, што накапілася, што па начах прачынаюся ад казытання тваіх вуснаў, ад тваёй усмешкі, што твае васільковыя вочы сочуць за мною паўсюды.

Учора азёрныя хвалі разразала бліскучая і лёгкая, бы казачная пушынка, маторная лодка. Можа са Свіры ці Нарачы. У ёй я ўбачыў дзяўчыну. Яна глядзела на мяне твімі вачыма і ўсмешка на яе твары таксама была падобна на тваю. А шчэ я спытаў, ці не ты па начах напяваеш знаёмфыя мелодыі на верандзе суседняга дома.

Два дні мы былі п'янымі ад шчасця. Твае пяшчотныя словы «адзіны, каханы» я штораз я штораз з заміраннем сэрца слухаў. Тыя два дні былі для нас адным імгненнем. І мы не верылі ў тое. Быццам прайшла вечнасць.

Закрываю вочы і бачу цябе сярод гарадской мітусні. Бачу, як уздрыгваюць доўгія пушыстыя вейкі твае, а з кудзеркамі валасоў тваіх забаўляецца гарэзнік-вятрыска, абдымаючы і лашчачы тваю бронзавую шыйку. Бачу ўсё тыя ж вочы, у якіх непаразуменне і надзея – зараз штосьці адбудзецца неверагоднае і ты будзеш побач.

І навошта прыдумалі тыя цягнікі, што адвозяць удалеч людзей?

Чакаў сустрэчы з табою. Днямі прыязджаў у твой горад і нават знайшоў твой дом сярод шматлікіх шэрых і кідкіх хмарачосаў. Калі націснуў кнопку званка, слухаў як яго мелодыя кліча цябе. У яго голасе нецярпенне і надзея, боль і адчай. Я адышоў да акна, разважаў. Затым зноў і зноў клікаў цябе. У адказ чуў пошчак хваляў. А ты ўсё не ішла. Я пільна ўглядаўся ўдалеч, у нашу загадкавую і таямнічую, хутчэй у рамантычную будучыню, у тайну для дваіх. А трэці заўжды лішні, зларадна нашэптваў : «Адышло, адбуяла тваё шчасце...»

Спрачаўся з трэцім лішнім, з розумам сваім.Даказваў яму, што ён памыляецца ў чысціні і вернасці яе.

Кожны дзень чакаю ад цябе вестачкі. Спадзяюся на цуд – раптам зазвоніць тэлефон і я пачую твой усхваляваны голас: «Каханы мой, прывітанне! Гэта я. Я тут, побач. Але ты не тэлефануеш і тым больш пісьмаў не пішаш. У катороы раз адкружлялі чаромхавыя і тапалёвыя завірухі і шчодры колас аддаў людзям цяпло і смак сваіх зёрнаў.

Я вас кахаў: яшчэ ў душы магчыма,
Маё каханне згасла не зусім,
Не ўзнікну больш у вас перад вачыма;
Я не хачу вас засмучаць нічым...


А вось і ты! І мы зноўку захоплены адзін адным і наноў пачынаем саромецца адзін аднаго. І няхай гэта нетыпова для нашага хуткацечнага веку, затое пранеслі чысціню і шчырасць кахання і захавалі духоўнасць. І я працягваю дарыць табе букецікі палявык кветак, рамонкаў ці валошкаў. І той букецік рамонкавых сонцаў бы нясцерпны пялёсткаў бялюткі атлас гаворыць без слоў. Іх зіхоткія пялёсткі быццам птушкі ў вырай яцяць насустрач нашаму пачуццю. Ляцяць заключным рамонкавым накцюрнам.

Ваш Аркадзь Жураўлёў (Аркадзь Шагакін)
E-mail: zhuravlev@tut.by

14.08.2009

Касіў і думаў пра класікаў

Касіў і думаў пра класікаў

Днямі касіў той загон, што пасеяў цесць пасля пажару. Касіў і думаў пра ... класікаў айчыннай літаратуры, што некалі прызджалі ў Сваткі і Пашкевічава Гарадзішча.

Толькі прачытаў у "Звяздзе" за 9 ліпеня 2009 "Я да гэтага часу сябе вінавачу, што мала маме пісаў..." пра новую кнігу Рыгора Барадуліна "Паслаў бы табе душу...". Малайчына, дзядзька Рыгор,што рашыўся на такі пачэсны крок вынесці на паказ да публікі перапіску са сваёю мамай і што не правіў, не мяняў радкоў найдаражэйшага ў свеце чалавека.

Некалі і сам думаў пра тое,каб надрукаваць маміны пісьмы, бо шчэ меней пісаў сваёй маме Алене Яўхімаўне. (Дарэчы і псеўданім мой літаратурны ад мамінага дзявоцкага прозвішча).

Моц і сіла барадулінскага радка ў чысціні і нязмушанай праўдзе.

Трэба звярнуцца да дзядзькі Рыгора каб што распавёў пра Міколу, бо на маёй прэзентацыі было пажаданне больш сказаць пра настаўніка Пашкевіча. На адным са здымкаў ў маёй кнізе "Я жадаю вам дабра..." Р.І. Барадулін ў цэнтры кадра...
Барадулін

Пішыце сваім маці!

Ваш Аркадзь Жураўлёў (Аркадзь Шагакін)
E-mail: zhuravlev@tut.by

10.08.2009

У лесе я душою адпачываю

У лесе я душою адпачываю

Зноў на выхадныя хадзіў па Мядзельскіх лясах. Якое тут чыстае паветра і жывая музыка прыроды! Якая любата! Лепшага надвор'я для грыбоў прыдумаць цяжка - ноччу дождж і парнасць, а лісічкам тое і патрэбна. Толькі і паспявай згінацца і ў кошык класці. За дзве гадзіны 10 літраў назбіраў. Назаўтра-3 літры чарніц. Унуку майму Іллюшу будзе ласунак, а калі што і рубель.

Не мінеш і суніцы, і чарніцы. І так неперажэшся ягад з лясной аптэкі, што зарад здароўя ад многіх немачаў атрымаеш.

А душа адпачывае. А калі яшчэ-на рэчку ці возера душа спявае і цела робіцца пругкім і здаровым.

Вылазьце з гарадскіх шпакоўняў і крочце ў прыроду! Паспарабуйце і вы пераканаецеся ў карысці.

Ваш Аркадзь Жураўлёў (Аркадзь Шагакін)
E-mail: zhuravlev@tut.by

01.08.2009

Смаргонь. Радзівілы. Абаранкі. Мядзвежая акадэмія.

Смаргонь. Радзівілы. Абаранкі. Мядзвежая акадэмія.

Сёлета Смаргонь прымае Свята Беларускага пісьменства.

З 1503 года, часу першага пісьмовага ўпамінання пра Смаргонь, хто толькі не ўладарыў: з 1628 па 1795 гады князі Радзівілы, Расійская імперыя, Князь Багдан Агінскі, граф Караль Пшаздзецкі, Імператар Напалеон... Накладаўся секвестр, і яна здавалася ў арэнду, пераходзіла ў склад дзяржаўнай маёмасці, і казённа-фабрычным мястэчкам была, а з 1904 г. - беспавятовым горадам, з 1940 - ў складзе Віленскай вобласці, з 1960 - у складзе цяперашняй Гродзенскай вобласці.

20 смаргонскіх фабрык і заводаў ў 1880 годзе выпусцілі прадукцыі на 439200 рублёў (гарбарныя заводы-15, вінакурна-дражжавыя-2, піваварныя-2 і тытунёвая фабрыка. Тут разгортвалі сваю дзейнасць купцы Троцкі, Бычкоўскі, Паташнік, Кац, купчыха Каварская ды іншыя.

Караль Станіслаў Радзівіл, ("Пане Каханку" якога шчэ называлі) актыўна развіў школу дрэсіроўкі мядзведзяў. Яшчэ Смаргонь лічыцца радзімай абаранак (па тым часе - "абваранак"). З часоў маленства смак іх запомніўся, бацька заўсёды балаваў нас.

Тут, у раённай газеце "Светлы шлях" (яна і сёння выходзіць) я некалі пачаў сваю творчую сцяжынку пракладваць. Днямі патэлефанаваў яе галоўны рэдактар Аляксандр Лазоўскі і падзякававаў за атрыманае апавяданне, запрасіў наведаць "СШ". Трэба з'ездзіць у гістарычны горад майго юнацтва.

Заўсёды Ваш,Аркадзь Жураўлёў (Аркадзь Шагакін)
E-mail: zhuravlev@tut.by