Аркадзь ЖУРАЎЛЁЎ
БУМЕРАНГ
Дэтэктыўная аповесць
Раздзел другі.
Пустазелле ў сям’і.
Яўкімава Марыя, 1994 года нараджэння, навучэнка першага курса прафесійна-тэхнічнага каледжа №…
У школу мастацтваў дзяўчынку ўладкаваў без усялякіх праслухоўванняў уплывовы бацька. Прычым не проста пазваніў і папрасіў дырэктарку з падмочанай рэпутацыяй, а сказаў катэгарычна: "Мая дачка сёння пайшла ў вашу школу і яна будзе вучыцца на фартэпіяна. Вы зразумелі?" І паклаў трубку.
Дзяўчынку, канешне ж, залічылі ў бацькам вызначаны клас. І яна вучылася. Праз колькі дзён незнаёмыя мужчыны падымалі на чацьвёрты паверх барысаўскае піяніна "Беларусь". Затым прыходзіў настройшчык і даводзіў, "лавіў", ноты кожнай клавішы, а як інструмент загучаў, моўчкі, папрасіўшы прабачэння ў гаспадыні, як ў паненкі якой, вышмыгнуў за дзверы.
Усе, хто толькі чуў гэтае прозвішча, Яўкімаў, згаджаліся на любую работу, якую ўплывовы гарадскі чыноўнік называў "дапамогай". Прычым заўсёды задарма, хаця хтосьці за ўсе гэтыя прывілегіі плаціў. Але яго гэта не цікавіла. Ён лічыў, што дарос, даслужыўся да той вышыні, калі ўсё дазволена.
Вучылася дзяўчынка пасрэдна, не занадта старалася, асабліва ў старэйшых класах, бо ведала, што ўсяроўна пасля школы будзе інстытут ці каледж, на худы канец, што заўсёды падкарэкціруюць самі настаўнікі пасля аднага бацькавага званка. І карэкціравалі. І маўчалі. Бацькі пры гэтым займаліся сабою, дзеці – самі па сабе раслі…
І вось Маша ў спартыўным касцюме, з загадкавай касічкаю, намагаецца ўсміхнуцца. Ловіць погляды сваякоў. Сержант, што стаіць ля клеткі, відаць старэй за яе на якіх пару год, ад сілы – на тры. Слухае з цікавасцю.
- Ці прызнаеце сябе вінаватай? – пытанне адрасаванае падсуднай.
- Часткова.
- Што не прызнаеце?
Маўчыць. З цяжкасцю прамаўляе: "Забіваць не хацела".
Ад дачы паказанняў Маша адказваецца. Нарэшце ў ёй заўважаецца дзіця, сапраўднае шчэ дзіця. Яна ўсхліпвае: "Складана ўспамінаць". У клетцы ўсе паводзяць сябе па-рознаму, ёсць і такія, хто здатны ліць слёзы ў два ручаі, а потым смяяцца, вычварацца, але тут ўсё іначай. Гэта разумеюць суддзі, абвінаваўца, абаронца. Маўчанне не можа цягнуцца доўга. Паказанні, што дзяўчына дала раней, чытаюць за яе.
Было ўжо далёка за поўнач, калі дзверы ў яе пакой без стуку расчыніліся і дужыя мужчынскія рукі абхапілі маладыя пругкія грудзі і павалілі на канапу. Дзяўчына з перапуду толькі ўскрыкнула, а як убачыла шалёны бацькаў твар, дацягнулася да ляжачых на камп’ютэрным стале нажніц і саданула колькі было сілы ў пахвіну, і раз, і другі, і трэці. І сама ж выклікала "хуткую". Ён спачатку ухапіўся абедзвюмя рукамі за похву, крычэў як рэзаны, потым пачаў насіцца па хаце, але рукі не адымаў. Вочы яго наліліся крывёю, акурат такога колеру, як і тая, што сыходзіла з яго похвы, хмель ураз прайшоў, але наўрад ці даваў ён сабе адказ, што гэта ён дома, з дачкою сваёй "пагуляць" захацеў, а не ў саўне з дзяўчынкамі па выкліку. Але яму ўсё адно: абы было цела, а якое яно і чыё ніколі не цікавіўся. Толькі пабачыць аголенае ледзь цела і зверам робіцца. Пра якія бацькоўскія пачуцці гутарка.
- Мала табе зняважаных дзяўчат на працы, дык на дачку пацягнула, звер, а не бацька! – сцішана ўсхліпвала разгубленая, напаўголая дзяўчо ў модных трусіках-стрынгах з малюсенькім трыкутнікам спераду і тоненькім надарпваным матузком ззаду. Верх гэтага купальнага гарнітуру дапаўнялі арыгінальныя накладкі замест станіка, калі санітары ўбінтоўвалі пахатлівую "гаспадарку" азвярэлага мужчыны таксама сарамацілі яго. – І чаму я яго не зарэзала? Яе маладзенькае цела ўздрыгвала.
Міліцыя прыехала тут жа.
З пратакола догляду месца здарэння: "На канапе, падлозе шматлікія плямы бурага колеру. Па ўсёй кватэры, у туалеце, і ванным пакоі, і паўсюдна – кроў. На целе дзяўчыны шматлікія сінякі, плечы і грудзі пакусаныя."
- Ён мяне паваліў і кусаў, кусаў, а я біла і біла нажніцамі ў яго похву…
Машу затрымалі пасля ўрокаў. Пры сабе злачынца мела, апроч дапаможнікаў і канспектаў, мабільны тэлефон, пачак цыгарэт, запальнічку і ў жаночым партаманеце сто дваццаць тысяч грошай ляжала побач са здымкам маладога чалавека.
Потым былі экспертызы, допыты, паказанні. У судовай практыцы такое здараецца рэдка, але за падсудную заступіліся суседзі. Напісалі ў міліцыю калектыўнае пісьмо, у якім расказалі пра ўсё скандалы і прыставанні да дзіцяці яшчэ з малых гадоў, і як жонку не аднойчы сярод белага дня… гвалціў, што тая немым голасам крычала, а як зайшла суседка (дзверы былі адчынены), быццам бы солі пазычыць, спахопліваўся, трымаў спадаючыя порткі з голым азадкам, хаваўся ў ванны пакой. А жонка па першачасе толькі маўчала, пераводзіла на жарт, а калі паўтаралася ўсё наноў, мусіла расказаць суседцы пра неардынарнага мужа.
Да судовага пасяджэння бацькі згаварыліся. І дружна памянялі паказанні. Глава сямейства манатонна сцвярджаў, што не памятае, каб ён заходзіў у пакой да дачкі, як і не памятае, што яна нажніцамі краіла яго начынне, быццам сам дзесьці наткнуўся на шкло. Гучала ўсё гэта непераканаўча. А для тых, хто быў на працэсе зразумела было адно: уласны інстынкт для такіх як ён нелюдзяў захаваўся ў іх саміх жа. Учарашні кіраўнік і … амаралка.
Судовае паседжанне бацькі імкнуліся пераўтварыць у цырк.
Маці раптам пачынала крычаць: "Ён не толькі піў, праўда не са сваёй кішэні, а за людскі кошт, але і гуляў напрапалую… гвалціў жанчын, толькі ні адна, ніколі не паскардзілася, не звярнулася ў міліцыю. Як толькі ўбачыць аголенае сцягно ці грудзі, так гатовы і кінуцца на жанчыну, але пераборлівы, кот памаўзлівы, на маладзенькіх больш пяліцца… У іх тут цэлая зграя такіх… Бл…н няшчасны".
Бацька тут жа даваў адпор: "У мяне заўсёды былі цудоўныя адносіны з дачкой. Канфлікты ўзнікалі з-за … халоднасці жонкі, а я ж – жывы мужчына", - мазнуў вачыма па зале.
Яшчэ б крыху волі – і гэтыя людзі, некалі паважаныя ў сваіх калектывах, пераскочыў цераз крэслы, учапіліся б адзін аднаму ў горла. Ім было абыякава, што на іх глядзіць дачка. Што, хутчэй за ўсё, яе чакае турма.
- Перастаньце выясняць адносіны! Адкажыце, чаму ваша дачка аказалася на лаве падсудных, а не за партай? Ваша віна ў гэтым ёсць?
Цішыня. Што яны могуць адказаць!
У перапынку, калі суддзя і засядацелі пайшлі ў пакой нарад, падыйшла бабулька дзяўчынкі. "У мяне страшная хвароба, да таго ж рассеяны склероз, колькі пражыву, не ведаю, а насміхаюцца над маім сыночкам яны разам, маці і дачка. Галоўная – Ларыска. Чаму ты не абароніш татку свайго?".
Ніхто не чуў гэтых слоў, як і прапановы абараніць злодзея і ваўка ў чалавечым абліччы. Старая маці не прызнае злачынцам свайго сына. Ёй не цікава, як яна расла і што адбудзецца з ёй, роднай унучкай, што яе чакае.
27.10.2010
20.10.2010
БУМЕРАНГ. Раздзел першы. Гульня ў жыццё.
Аркадзь ЖУРАЎЛЁЎ
БУМЕРАНГ
Дэтэктыўная аповесць
Раздзел першы.
Гульня ў жыццё.
У нядзелю ўся сям’я Васіля і Ларысы Яўкімавых сабралася за абедзеным сталом. Заканчэнне політэхнічнага каледжа сынам Сяргеем адзначалі напярэдадні, тады сабралася багата гасцей, не было толькі Ніны, сястры Ларысы. Яна вырашыла наведацца днём пазней, каб не сустрэцца з Васілём, хросным бацькам яе дачкі. Аднак, непрыемнай сустрэчы пазбегнуць не атрымалася. Даведаўшыся пра яе візіт, Васіль таксама чакаў. Добра падрыхтаваўшыся чаркай, сеў насупраць, не звяртаючы ўвагі на жонку і дзяцей.
Вось ужо колькі часу Ніна не з’яўлялася дома, разам з дачкой жыла ў сяброўкі, пазбягаючы выпадковых сустрэч і з дзеверам, намагалася зразумець, чаму, пражыўшы пад адным дахам больш за пяць год, людзі раптам становяцца чужымі. Ці не раптам?
Афіцыйна яны разышліся з Сямёнам ўжо даўно, аднак працягвалі жыць разам (развод той быў чыстай фікцыяй). Падрастала дачка, Сямён ніколі не быў клапатлівым, кахаючым мужам і бацькам, затое паспяхова спраўляўся с роллю хатняга лайдака, і …палюбоўніка знаёмай жонкі. Гаспадар нават ганарыўся тым, што за ўсё жыццё ніводнага цвіка не забіў. З працы пастаянна затрымліваўся, "нарада, камандзіроўка" і г. д. і т. п. А сам ішоў … налева. А калі вяртаўся заўсёды быў раздражнёным, агрэсіўным, абскарджваў, прыніжаў, патрабаваў вячэру, выцягваўся на канапе і безмэтава шчоўкаў кнопкамі на пульце тэлевізара.
Аднойчы ў п’яным угары ўдарыў дачку, а потым і жонку. Другім разам, выламіўшы міжпакаёвыя дзверы, пацягнуў Ніну да балкону, пагражаючы выкінуць з сёмага паверха. Калі б дачка не лінула з чайніка кіпятку на ногі, невядома чым бы ўсё закончылася. Пакуль ён адыходзіў суткі ў міліцыі, Ніна, сабраўшы самыя неабходныя рэчы, разам з дачкой пайшла з дому.
Што рабіць далей, было не зразумелым. Не будзеш жа вечна хавацца ў маці, альбо ў сябровак. Муж пастаянна тэлефанаваў: то пагражаў, то прасіў прабачэння і ўпрошваў вярнуцца. А вяртацца было страшна. І так працягвалася гадамі.
Ніна ўжо даўно прывыкла разлічваць толькі на сябе. Атрымаўшы дыплом эканамічнага ўніверсітэта, дакрочыла па кар’ерных прыступках галоўнага бухгалтара буйнога прадпрыемства. Дачка тым часам скончыла школу і паступіла ў інстытут.
А вось муж і бацька іх, Сямён Пятровіч, паспеў "адпачыць" на мазырскіх нарах за згвалтаванне, і цяпер тры тыдні як на волі. На працу пакуль не ўладкаваўся, асабліва не бяруць з такім кляймом, ды й на "любую" работу ён не надта што хоча наймацца: тут яго многія памятаюць, іншыя пабойваюцца, і аддаляюцца: сваяк Яўкімава. Застаецца вытрымаць колькі часу, калі міліцыя не дапаможа ў працаўладкаванні, да сябрукоў вымушаны звярнуцца. Пакуль жыццё не адновіцца быццам і нямілым для яго стаў зусім родны горад з яго вуліцамі і паркамі, сметнікамі і падваламі…
Мінулага свайго ён не саромеўся, быў час пазнаёміцца з гісторыяй рэкордных тэрмінаў турэмных заключэнняў. І гэтым у "сваіх" кампаніях ганарыўся, многія ўжо пераказвалі тыя гісторыі іншым, зайздросцілі. Расказваў пра народавольца Марозава, асуджанага за ўдзел у падрыхтоўцы замаху на жыццё Імператара Аляксандра II, і які правёў у адзіночнай камеры больш за дваццаць год, напачатку ў Аляксееўскім равеліне Петрапаўлаўскай крэпасці, затым у Шлісэльбургскай. Да гэтае пары навукоўцы б’юцца над разгадкай феномена Марозава, які ператварыў турму ў … "свае ўніверсітэты". За час зняволення ён напісаў больш за 15 тысяч старонак геніяльных навуковых прац па астраноміі, біялогіі, філасофіі, геалогіі, гісторыі, гісторыі культуры, матэматыцы, навуковыаму атэізму, фізіцы, хіміі, мовазнаўству, іншым навукам і зрабіў некалькі адкрыццяў сусветнага значэння. Знявольнік Марозаў тэарэтычна прадказаў і падрабязна абаснаваў як складанасць будовы атама, распрацаваў асновы якаснага матэматычнага аналізу, вывучыў некалькі замежных моў, пісаў вершы. Праз два гады пасля зняволення Марозаву без абароны было прысвоена вучоная ступень доктара навук. А ў хуткасці міністэрства асветы царскага ўраду зацвердзіла яго ў званні прафесара, нягледзячы на афіцыйную адсутнасць нават сярэдняй адукацыі. І, хаця Васілю Яўкімаву, як і яго сваяку Сямёну Курганскаму да народавольца Мікалая Марозава далёка, але сваю адметную кемлівасць, звязаную з крадзяжамі дзяржмаёмасці і хабарам, праяўлялі з маладых зубоў…
Капітан крымінальнага вышуку Іван Дабравольскі паволі крочыў па набярэжнай ракі. У гэтым раёне ён апынуўся выпадкова, не па службе. Тут ён хадзіў, калі быў у падраздзяленні грамадскай бяспекі, патруляваў разам з дружыннікамі. Але то была работа. А цяпер ён глядзеў на ўрослы паўз рэчку сквер. За скверам, цераз вуліцу, стаялі старыя, але пафарбаваныя, адноўленыя дамы, а ў двары некаторых засталіся старыя сады, якія прыгожа цвілі вясной.
Раён адносна ціхі, на ўсю вуліцу ўсяго два бары. Публіка збіралася ў іх не тая, што круціцца ля розных там "гадзючнікаў".
Пайсці ў міліцыю Дабравольскага ўгаварыў пасля арміі сусед. Ён служыў участковым інспектарам і пераконваў, што лепшай работы, чым служба ў міліцыі, быць не можа. Ён і дапамог Дабравольскаму. Пакуль што Іван жыў на кватэры ў дзядзькі чакаў месца ў інтэрнаце. Пасля строгае ваеннае дысцыпліны ён цешыўся сваёй самастойнасцю, вялікім горадам, які быў для яго прываблівым і загадкавым.
Дабравольскі ўжо трохі пабачыў у жыцці, але яго цікавілі маладыя людзі, рослыя і малыя, але дагледжаныя, якія цэлымі вечарамі маглі сядзець у барах, нібыта гэта была ў іх галоўная работа. І дзяўчаты былі пад іх – гэтакія ж выгледжаныя, з аголенымі рукамі і спінамі, нават сцёгны некаторых блішчэлі-заклікалі да сябе. Маладыя людзі адчувалі сябе гаспадарамі і на міліцэйскі нарад не звярталі ўвагі, толькі злёгку касавурыліся, некаторыя з іх дазвалялі сабе і абразлівае слоўца выкінуць. Міліцыянеры не паддаваліся на правакацыю, і гэта, здавалася, дадавала ім гонару, але, як казалі некаторыя наведвальнікі, "дарэмна не рэагуюць на знявагі гонару стражаў парадку пры выкананні". А кампаніі прыходзілі і прыходзілі, адныя дзяўчаткі па дзве-тры, сядзелі цэлыя вечары, пастрэльваючы вачыма. Была, здаецца, сярод іх і Маша. Да іх падсядалі таксама джынсавыя і ў шортах каторы, хлопцы, і заказвалі курыцу-грыль, па сто пяцьдзесят водкі, кактэйлі, піва. Ішла гутарка, стаяў гогат, пераскоквалі дзяўчаты з аднаго крэсла ў другое, а каторая і на каленькі да хлоцаў заскоквала, а перад закрыццём бара дзяўчаты выходзілі разам з новымі кавалерамі пахіхікваючы. Многія, хто больш-менш рэгулярна наведваўся на вячэру сюды заўважаў, што дзяўчаткі былі прыкладна адны і тыя ж і што кавалераў яны мянялі даволі лёгка і ўсё пахіхіквалі…
Дабравольскі не хацеў нават самому сабе прызнацца, што больш за ўвесь гэты гармідар яму падабаецца барменша Вікторыя, маладая, белавалосая, якую многія ласкава звалі Вікуша. Яна быццам не чула гэтае "Вікуша", зеленаватыя вочы глядзелі спакойна і роўна, крышку скрозь цябе. Толькі маглі варухнуцца вусны, як у царыцы.
Дабравольскага яна запомніла, віталася, калі ён заходзііў, але вочы глядзелі паўз яго, некуды вышэй, як заўсёды, больш нават і вокам не павяла, працягвала гаварыць. І зусім не прывычная раўнадушша было ў гэтым паглядзе, а пагарда. Калі не да яго асабіста, то да такіх, як ён, па другі бок стойкі. Дабравольскі адчуў, што ў грудзях у яго пачынае падымацца злосць.
Злосць не прайшла і пасля таго, як ён сядзеў за сталом, пакрысе адпіваў з бакала шампанскае. Яно было занадта халоднае і не мела смаку. Тоненькае шкло зашарэла ад холаду. Цяпер толькі Дабравольскі адчуў, што ў бары душнавата, пахне цыгарэтным дымам, і яму захацелася хутчэй пайсці адсюль.
Віка з-за стойкі раптам наструнілася, яе халодныя зеленаватыя вочы ажылі. Дабравольскі перахапіў яе позірк і, нібы суправаджаў яго той позірк на вуліцу, дзе толькі што праехаў, уключыўшы правы паварот, серабрысты "Опель".
Дабравольскі не заўважыў, што кінулі вока на тую машыну яго суседзі па століку, ля якога доўга стаяла барменша Віка.
Невядома, што павяло Дабравольскага, але ён, не задумваючыся, завярнуў за вугал дома. Машына стала ў двары ля металічных скрынак для смецця. На двары ўжо шарэла.
Мужчына адкінуў вечка адной са скрынак, падклаў спяша падрыхтаваную кардоніну, і з багажніка адна за адною хутка пераставіў тры ладныя сумкі, зверху зноў жа прыкрыў лістом кардону.
У гэтае ж самае імгненне капітан улавіў лёгкі шоргат чалавечых крокаў ззаду, памкнуўся азірнуцца, але акурат у гэты момант нешта цяжка абрынулася на яго галаву.
Мужчына, зрабіўшы сваю работу, сеў у машыну, матор якой працаваў, і паволі, без уключаных габарытаў выруліў на вуліцу.
П’янаватыя дзяўчаты, у якіх шлеечкі ўжо ніяк не хацелі трымацца на плячах, а кароценькія спаднічкі рабіліся яшчэ больш кароткімі, не заўважылі, калі выйшаў з залы Дабравольскі, як не звярнулі ўвагі і на сваіх кавалераў, якія толькі што забаўлялі іх моцнымі напоямі і пацехамі. Кампанія пакінула бар.
Праз нейкі час барменша тэлефанавала ў міліцыю, што па дарозе дадому ў двары яна заўважыла ляжачага міліцыянера.
БУМЕРАНГ
Дэтэктыўная аповесць
Раздзел першы.
Гульня ў жыццё.
У нядзелю ўся сям’я Васіля і Ларысы Яўкімавых сабралася за абедзеным сталом. Заканчэнне політэхнічнага каледжа сынам Сяргеем адзначалі напярэдадні, тады сабралася багата гасцей, не было толькі Ніны, сястры Ларысы. Яна вырашыла наведацца днём пазней, каб не сустрэцца з Васілём, хросным бацькам яе дачкі. Аднак, непрыемнай сустрэчы пазбегнуць не атрымалася. Даведаўшыся пра яе візіт, Васіль таксама чакаў. Добра падрыхтаваўшыся чаркай, сеў насупраць, не звяртаючы ўвагі на жонку і дзяцей.
Вось ужо колькі часу Ніна не з’яўлялася дома, разам з дачкой жыла ў сяброўкі, пазбягаючы выпадковых сустрэч і з дзеверам, намагалася зразумець, чаму, пражыўшы пад адным дахам больш за пяць год, людзі раптам становяцца чужымі. Ці не раптам?
Афіцыйна яны разышліся з Сямёнам ўжо даўно, аднак працягвалі жыць разам (развод той быў чыстай фікцыяй). Падрастала дачка, Сямён ніколі не быў клапатлівым, кахаючым мужам і бацькам, затое паспяхова спраўляўся с роллю хатняга лайдака, і …палюбоўніка знаёмай жонкі. Гаспадар нават ганарыўся тым, што за ўсё жыццё ніводнага цвіка не забіў. З працы пастаянна затрымліваўся, "нарада, камандзіроўка" і г. д. і т. п. А сам ішоў … налева. А калі вяртаўся заўсёды быў раздражнёным, агрэсіўным, абскарджваў, прыніжаў, патрабаваў вячэру, выцягваўся на канапе і безмэтава шчоўкаў кнопкамі на пульце тэлевізара.
Аднойчы ў п’яным угары ўдарыў дачку, а потым і жонку. Другім разам, выламіўшы міжпакаёвыя дзверы, пацягнуў Ніну да балкону, пагражаючы выкінуць з сёмага паверха. Калі б дачка не лінула з чайніка кіпятку на ногі, невядома чым бы ўсё закончылася. Пакуль ён адыходзіў суткі ў міліцыі, Ніна, сабраўшы самыя неабходныя рэчы, разам з дачкой пайшла з дому.
Што рабіць далей, было не зразумелым. Не будзеш жа вечна хавацца ў маці, альбо ў сябровак. Муж пастаянна тэлефанаваў: то пагражаў, то прасіў прабачэння і ўпрошваў вярнуцца. А вяртацца было страшна. І так працягвалася гадамі.
Ніна ўжо даўно прывыкла разлічваць толькі на сябе. Атрымаўшы дыплом эканамічнага ўніверсітэта, дакрочыла па кар’ерных прыступках галоўнага бухгалтара буйнога прадпрыемства. Дачка тым часам скончыла школу і паступіла ў інстытут.
А вось муж і бацька іх, Сямён Пятровіч, паспеў "адпачыць" на мазырскіх нарах за згвалтаванне, і цяпер тры тыдні як на волі. На працу пакуль не ўладкаваўся, асабліва не бяруць з такім кляймом, ды й на "любую" работу ён не надта што хоча наймацца: тут яго многія памятаюць, іншыя пабойваюцца, і аддаляюцца: сваяк Яўкімава. Застаецца вытрымаць колькі часу, калі міліцыя не дапаможа ў працаўладкаванні, да сябрукоў вымушаны звярнуцца. Пакуль жыццё не адновіцца быццам і нямілым для яго стаў зусім родны горад з яго вуліцамі і паркамі, сметнікамі і падваламі…
Мінулага свайго ён не саромеўся, быў час пазнаёміцца з гісторыяй рэкордных тэрмінаў турэмных заключэнняў. І гэтым у "сваіх" кампаніях ганарыўся, многія ўжо пераказвалі тыя гісторыі іншым, зайздросцілі. Расказваў пра народавольца Марозава, асуджанага за ўдзел у падрыхтоўцы замаху на жыццё Імператара Аляксандра II, і які правёў у адзіночнай камеры больш за дваццаць год, напачатку ў Аляксееўскім равеліне Петрапаўлаўскай крэпасці, затым у Шлісэльбургскай. Да гэтае пары навукоўцы б’юцца над разгадкай феномена Марозава, які ператварыў турму ў … "свае ўніверсітэты". За час зняволення ён напісаў больш за 15 тысяч старонак геніяльных навуковых прац па астраноміі, біялогіі, філасофіі, геалогіі, гісторыі, гісторыі культуры, матэматыцы, навуковыаму атэізму, фізіцы, хіміі, мовазнаўству, іншым навукам і зрабіў некалькі адкрыццяў сусветнага значэння. Знявольнік Марозаў тэарэтычна прадказаў і падрабязна абаснаваў як складанасць будовы атама, распрацаваў асновы якаснага матэматычнага аналізу, вывучыў некалькі замежных моў, пісаў вершы. Праз два гады пасля зняволення Марозаву без абароны было прысвоена вучоная ступень доктара навук. А ў хуткасці міністэрства асветы царскага ўраду зацвердзіла яго ў званні прафесара, нягледзячы на афіцыйную адсутнасць нават сярэдняй адукацыі. І, хаця Васілю Яўкімаву, як і яго сваяку Сямёну Курганскаму да народавольца Мікалая Марозава далёка, але сваю адметную кемлівасць, звязаную з крадзяжамі дзяржмаёмасці і хабарам, праяўлялі з маладых зубоў…
Капітан крымінальнага вышуку Іван Дабравольскі паволі крочыў па набярэжнай ракі. У гэтым раёне ён апынуўся выпадкова, не па службе. Тут ён хадзіў, калі быў у падраздзяленні грамадскай бяспекі, патруляваў разам з дружыннікамі. Але то была работа. А цяпер ён глядзеў на ўрослы паўз рэчку сквер. За скверам, цераз вуліцу, стаялі старыя, але пафарбаваныя, адноўленыя дамы, а ў двары некаторых засталіся старыя сады, якія прыгожа цвілі вясной.
Раён адносна ціхі, на ўсю вуліцу ўсяго два бары. Публіка збіралася ў іх не тая, што круціцца ля розных там "гадзючнікаў".
Пайсці ў міліцыю Дабравольскага ўгаварыў пасля арміі сусед. Ён служыў участковым інспектарам і пераконваў, што лепшай работы, чым служба ў міліцыі, быць не можа. Ён і дапамог Дабравольскаму. Пакуль што Іван жыў на кватэры ў дзядзькі чакаў месца ў інтэрнаце. Пасля строгае ваеннае дысцыпліны ён цешыўся сваёй самастойнасцю, вялікім горадам, які быў для яго прываблівым і загадкавым.
Дабравольскі ўжо трохі пабачыў у жыцці, але яго цікавілі маладыя людзі, рослыя і малыя, але дагледжаныя, якія цэлымі вечарамі маглі сядзець у барах, нібыта гэта была ў іх галоўная работа. І дзяўчаты былі пад іх – гэтакія ж выгледжаныя, з аголенымі рукамі і спінамі, нават сцёгны некаторых блішчэлі-заклікалі да сябе. Маладыя людзі адчувалі сябе гаспадарамі і на міліцэйскі нарад не звярталі ўвагі, толькі злёгку касавурыліся, некаторыя з іх дазвалялі сабе і абразлівае слоўца выкінуць. Міліцыянеры не паддаваліся на правакацыю, і гэта, здавалася, дадавала ім гонару, але, як казалі некаторыя наведвальнікі, "дарэмна не рэагуюць на знявагі гонару стражаў парадку пры выкананні". А кампаніі прыходзілі і прыходзілі, адныя дзяўчаткі па дзве-тры, сядзелі цэлыя вечары, пастрэльваючы вачыма. Была, здаецца, сярод іх і Маша. Да іх падсядалі таксама джынсавыя і ў шортах каторы, хлопцы, і заказвалі курыцу-грыль, па сто пяцьдзесят водкі, кактэйлі, піва. Ішла гутарка, стаяў гогат, пераскоквалі дзяўчаты з аднаго крэсла ў другое, а каторая і на каленькі да хлоцаў заскоквала, а перад закрыццём бара дзяўчаты выходзілі разам з новымі кавалерамі пахіхікваючы. Многія, хто больш-менш рэгулярна наведваўся на вячэру сюды заўважаў, што дзяўчаткі былі прыкладна адны і тыя ж і што кавалераў яны мянялі даволі лёгка і ўсё пахіхіквалі…
Дабравольскі не хацеў нават самому сабе прызнацца, што больш за ўвесь гэты гармідар яму падабаецца барменша Вікторыя, маладая, белавалосая, якую многія ласкава звалі Вікуша. Яна быццам не чула гэтае "Вікуша", зеленаватыя вочы глядзелі спакойна і роўна, крышку скрозь цябе. Толькі маглі варухнуцца вусны, як у царыцы.
Дабравольскага яна запомніла, віталася, калі ён заходзііў, але вочы глядзелі паўз яго, некуды вышэй, як заўсёды, больш нават і вокам не павяла, працягвала гаварыць. І зусім не прывычная раўнадушша было ў гэтым паглядзе, а пагарда. Калі не да яго асабіста, то да такіх, як ён, па другі бок стойкі. Дабравольскі адчуў, што ў грудзях у яго пачынае падымацца злосць.
Злосць не прайшла і пасля таго, як ён сядзеў за сталом, пакрысе адпіваў з бакала шампанскае. Яно было занадта халоднае і не мела смаку. Тоненькае шкло зашарэла ад холаду. Цяпер толькі Дабравольскі адчуў, што ў бары душнавата, пахне цыгарэтным дымам, і яму захацелася хутчэй пайсці адсюль.
Віка з-за стойкі раптам наструнілася, яе халодныя зеленаватыя вочы ажылі. Дабравольскі перахапіў яе позірк і, нібы суправаджаў яго той позірк на вуліцу, дзе толькі што праехаў, уключыўшы правы паварот, серабрысты "Опель".
Дабравольскі не заўважыў, што кінулі вока на тую машыну яго суседзі па століку, ля якога доўга стаяла барменша Віка.
Невядома, што павяло Дабравольскага, але ён, не задумваючыся, завярнуў за вугал дома. Машына стала ў двары ля металічных скрынак для смецця. На двары ўжо шарэла.
Мужчына адкінуў вечка адной са скрынак, падклаў спяша падрыхтаваную кардоніну, і з багажніка адна за адною хутка пераставіў тры ладныя сумкі, зверху зноў жа прыкрыў лістом кардону.
У гэтае ж самае імгненне капітан улавіў лёгкі шоргат чалавечых крокаў ззаду, памкнуўся азірнуцца, але акурат у гэты момант нешта цяжка абрынулася на яго галаву.
Мужчына, зрабіўшы сваю работу, сеў у машыну, матор якой працаваў, і паволі, без уключаных габарытаў выруліў на вуліцу.
П’янаватыя дзяўчаты, у якіх шлеечкі ўжо ніяк не хацелі трымацца на плячах, а кароценькія спаднічкі рабіліся яшчэ больш кароткімі, не заўважылі, калі выйшаў з залы Дабравольскі, як не звярнулі ўвагі і на сваіх кавалераў, якія толькі што забаўлялі іх моцнымі напоямі і пацехамі. Кампанія пакінула бар.
Праз нейкі час барменша тэлефанавала ў міліцыю, што па дарозе дадому ў двары яна заўважыла ляжачага міліцыянера.
08.10.2010
БУМЕРАНГ. Замест прадмовы
Аркадзь ЖУРАЎЛЁЎ
БУМЕРАНГ
"Ніхто не здавальняецца тым, каб паграшыць
толькі ў меру дазволенага".
Ювенал, "Саціры".
Дэтэктыўная аповесць
Замест прадмовы
Ранняй вясною ў мінскіх парках адчуваецца пах сырой зямлі - яму падабаўся гэты пах. Калі церушыў дробны дожджык, крыху пахне пылам – гэта пах вясны, і ён яму таксама падабаўся. Мажліва, таму што ўжо родным стаў. Як і той дождж, пад якім неаднойчы крочыў у вядомым толькі яму напрамку, пасміхаючыся, - чамусьці свайму, што збылося ці толькі задуманаму. Вясенні дождж у Мінску светлы, поўны надзей і радаснага аптымізму. Такога аптымізму, з якім сноўдаўся ў пошуках чаго-небудзь з’есці, альбо сцягнуць па адным са сталічных паркаў, невялічкага расточку ў доўгім, не па росту зашмальцаваным палітончыку, бомжык. Ён заглядвае ў кожную сметніцу: дзе ляжыць пустая бутэлька, абавязкова пагладзіць рыльца, ці няма шчарбіны, і хутка кладзе ў сваю некалі каляровую сумку з дзіравай тканіны. Не меншую радасць ён іспытваў і тады, калі трапляўся "святочны" пакет з аб’едкамі, іншым разам нават некранутая ежа са сталоў далёка не бедных людзей, і чарка, і цыгарэты. У такія хвіліны твар яго колеру мокрага асфальту пачынаў свяціцца нейкай сваёй радасцю, а душу распірала ад шчасця. Тады ён знаходзіў самае непрыкметнае месца, куточак у парку, валок на сабе ладную торбу, далікатна здымаў з-за плячэй свой здабытак, ставіў на лаву, адварочваўся, рабіў малую патрэбу тут жа, і дрыжачымі рукамі, калі вочы свяціліся: з чаго пачаць, распачынаў свой абед ці сняданак. Даставаў з-падыспаду эмалевы кубачак, наліваў таго, што было ў бытэльцы, закусваў, чмякаючы, быццам галодны звер, азіраючыся па баках, штосьці мармытаў сабе пад нос. Як толькі наталяў свой страўнік, астатняе складваў зноў жа ў торбу. Затым корпаўся ў кішэнях, даставаў колькі падабраных бычкоў-недакуркаў, растрыбушваў, высыпаў табаку на газету, скручваў "казіную" ножку. Зацягваўся прагорклым нясвежым дымам, што лёгкі ветрык разносіў той смурод па парку, а ён, закінуўшы нага на нагу, дастаў з кішэні вялікі як не новы жаночы парманет, выцягнуў ладны жмут грошай, заўсміхаўся. Зноў мармытаў пра сябе быццам, але было чуваць, што чытае верш:
И каждый вечер друг единственный
В моём стакане отражен
И влагой терпкой и таинственной,
Как я, смирен и оглушен.
Затым пахваліў сябе, што паверыў ва ўсходні гараскоп з газеты, якую падабраў на сметніку – "спатрэбіцца, мала што якое". А тут і спатрэбілася, і спраўдзілася: "Сёння ідэальны дзень для смеласці і рашучасці, якія дазволяць рэалізаваць планы і пашырыць магчымасці". Магія зорак.
Во як могуць людзі прадказваць! Няхай ўсяго партманецік той разявы дастаўся, а мог бы "падняць" колькі тысяч баксаў, каб не асаблівая цікаўнасць асобы ў джынсах да цэлафанавых пакецікаў з белым рэчывам. Няўжо хто згубіў? А можа смажаным пахла і, у гарачцы, выкінуў, каб потым забраць? Але што яму да гэтага! Ён адразу змікіціў, што гэта вялікая партыя наркотыкаў, больш за кілаграм, а вунь, побач лічы, - міліцыянеры, быццам бы запрыкмецілі іх, тыя пакецікі, тады нічога не заставалася як стрымаць сваю цікаўнасць, справодзіць дзяўчыну і … падзякаваць ці нават прадэманстраваць паважанай міс глыбіню сваіх пачуццяў за праяўленую пільнасць. Няўжо не датумкала, што за такія паслугі "укручваюць мазгі?". А магла б, калі тыя пакецікі аказаліся ў яго торбе, адказаць зусім іначай, напрыклад, што "мой ложак занадта вялікі для мяне адной і я маю патрэбу ва ўвазе такога рашучага мужчыны, як вы". Гэта ўзняло б яго на новую вышыню, дзе б ён не адчуваў сябе такой пачвараю, калі голад ушчыпнуў за жывот, ды ўжо з большай злосцю, ён замахаў рукамі. Яму хацелася каб тое збылося, каб яго прылашчылі. А паколькі азначанай сітуацыі не здарылася, ён адпусціў яе, толькі партманецік спрытна так выцягнуў з сумачкі, як быццам, за маральны ўрон. Хаця магла стаць нават "жрыцай", сябрукам толькі клікні ён…
БУМЕРАНГ
"Ніхто не здавальняецца тым, каб паграшыць
толькі ў меру дазволенага".
Ювенал, "Саціры".
Дэтэктыўная аповесць
Замест прадмовы
Ранняй вясною ў мінскіх парках адчуваецца пах сырой зямлі - яму падабаўся гэты пах. Калі церушыў дробны дожджык, крыху пахне пылам – гэта пах вясны, і ён яму таксама падабаўся. Мажліва, таму што ўжо родным стаў. Як і той дождж, пад якім неаднойчы крочыў у вядомым толькі яму напрамку, пасміхаючыся, - чамусьці свайму, што збылося ці толькі задуманаму. Вясенні дождж у Мінску светлы, поўны надзей і радаснага аптымізму. Такога аптымізму, з якім сноўдаўся ў пошуках чаго-небудзь з’есці, альбо сцягнуць па адным са сталічных паркаў, невялічкага расточку ў доўгім, не па росту зашмальцаваным палітончыку, бомжык. Ён заглядвае ў кожную сметніцу: дзе ляжыць пустая бутэлька, абавязкова пагладзіць рыльца, ці няма шчарбіны, і хутка кладзе ў сваю некалі каляровую сумку з дзіравай тканіны. Не меншую радасць ён іспытваў і тады, калі трапляўся "святочны" пакет з аб’едкамі, іншым разам нават некранутая ежа са сталоў далёка не бедных людзей, і чарка, і цыгарэты. У такія хвіліны твар яго колеру мокрага асфальту пачынаў свяціцца нейкай сваёй радасцю, а душу распірала ад шчасця. Тады ён знаходзіў самае непрыкметнае месца, куточак у парку, валок на сабе ладную торбу, далікатна здымаў з-за плячэй свой здабытак, ставіў на лаву, адварочваўся, рабіў малую патрэбу тут жа, і дрыжачымі рукамі, калі вочы свяціліся: з чаго пачаць, распачынаў свой абед ці сняданак. Даставаў з-падыспаду эмалевы кубачак, наліваў таго, што было ў бытэльцы, закусваў, чмякаючы, быццам галодны звер, азіраючыся па баках, штосьці мармытаў сабе пад нос. Як толькі наталяў свой страўнік, астатняе складваў зноў жа ў торбу. Затым корпаўся ў кішэнях, даставаў колькі падабраных бычкоў-недакуркаў, растрыбушваў, высыпаў табаку на газету, скручваў "казіную" ножку. Зацягваўся прагорклым нясвежым дымам, што лёгкі ветрык разносіў той смурод па парку, а ён, закінуўшы нага на нагу, дастаў з кішэні вялікі як не новы жаночы парманет, выцягнуў ладны жмут грошай, заўсміхаўся. Зноў мармытаў пра сябе быццам, але было чуваць, што чытае верш:
И каждый вечер друг единственный
В моём стакане отражен
И влагой терпкой и таинственной,
Как я, смирен и оглушен.
Затым пахваліў сябе, што паверыў ва ўсходні гараскоп з газеты, якую падабраў на сметніку – "спатрэбіцца, мала што якое". А тут і спатрэбілася, і спраўдзілася: "Сёння ідэальны дзень для смеласці і рашучасці, якія дазволяць рэалізаваць планы і пашырыць магчымасці". Магія зорак.
Во як могуць людзі прадказваць! Няхай ўсяго партманецік той разявы дастаўся, а мог бы "падняць" колькі тысяч баксаў, каб не асаблівая цікаўнасць асобы ў джынсах да цэлафанавых пакецікаў з белым рэчывам. Няўжо хто згубіў? А можа смажаным пахла і, у гарачцы, выкінуў, каб потым забраць? Але што яму да гэтага! Ён адразу змікіціў, што гэта вялікая партыя наркотыкаў, больш за кілаграм, а вунь, побач лічы, - міліцыянеры, быццам бы запрыкмецілі іх, тыя пакецікі, тады нічога не заставалася як стрымаць сваю цікаўнасць, справодзіць дзяўчыну і … падзякаваць ці нават прадэманстраваць паважанай міс глыбіню сваіх пачуццяў за праяўленую пільнасць. Няўжо не датумкала, што за такія паслугі "укручваюць мазгі?". А магла б, калі тыя пакецікі аказаліся ў яго торбе, адказаць зусім іначай, напрыклад, што "мой ложак занадта вялікі для мяне адной і я маю патрэбу ва ўвазе такога рашучага мужчыны, як вы". Гэта ўзняло б яго на новую вышыню, дзе б ён не адчуваў сябе такой пачвараю, калі голад ушчыпнуў за жывот, ды ўжо з большай злосцю, ён замахаў рукамі. Яму хацелася каб тое збылося, каб яго прылашчылі. А паколькі азначанай сітуацыі не здарылася, ён адпусціў яе, толькі партманецік спрытна так выцягнуў з сумачкі, як быццам, за маральны ўрон. Хаця магла стаць нават "жрыцай", сябрукам толькі клікні ён…
Подписаться на:
Сообщения (Atom)