Як збываюцца мары. Казка.

Аркадзь ЖУРАЎЛЁЎ (Аркадзь ШАГАКIН)
ЯК ЗБЫВАЮЦЦА МАРЫ
Казка

Маленькі хлопчык Ільюшка з татам і мамай прыехаў у вёску да прабабулькі Лімы і прадзеда Сашы на лета, каб адпачыць на свежым гаючым паветры, набрацца сіл, а разам і дапамагчы ім па гаспадарцы. Ільюшка штодзень карміў курэй, глядзеў за козкамі, гуляўся з сабачкам Байкалам. Калі дзед запрагаў коніка, Ільюшка аказваўся побач і, як Буян быў зацугляны, заўсёды ўзбіраўся да дзеда на калені, і павозка рухалася па сена на луг ці па дровы ў лес. Конік бег шпаркай рыссю, але роўна і ад гэтага толькі вецер свісцеў у вушах, а хлопчык ад задавальнення ажно вочкі закрываў і казаў дзеду:

- А-а, давай, дзед, давай яшчэ хутчэй!

Дзед злёгку кратаў лейчынаю і Буян яшчэ прыпускаў хуткасці, ажно пясок з-пад яго капытоў ляцеў на павозку.

Гэты занятак вельмі падабаўся Ільюшку, не меньш за кніжкі. А яшчэ ён вельмі любіў гойдацца на арэлях. І так у яго гэта спрытна атрымлівалася, што ўсе яму па-добраму зайздросцілі.

Узяць хаця б сівога коніка Буяна. Колькі год ён пражыў на гэтым свеце, а вось на арэлях так ні разочку не давялося пагойдацца. А так хацелася шчэ з тых часоў, як быў маленькім жарабяткам. Але тады ён умеў лёгка скакаць і гарэзліва падбрыкваць. І яму было не так крыўдна, як сёстрам козачкам Каці ды Розе. А цяпер ужо не тое, развучыўся, пастарэў. "Уверх-уніз, уверх-уніз! Уверх - да самага неба, уніз – да самай зямлі… Здорава!" – думаў ён.

- Байка-а-л, - спытаў конь у свайго дваровага сябра, - а ці гойдаўся ты калі-небудзь на арэлях?

- Ўа-аў-ў! А як жа! – адказаў Байкал. –Ўа-аў-ў! Калі я быў маленькім, мяне Ксюша, Ільюшкіна мама, гойдала.

- Гэта, відаць, цудоўна… - уздыхнуў Буян.

- Ўа-аў-ў-гы-ы! Нічога цудоўнага, - буркнуў Байкал. – Ведаеш, як угойдвае?

- А я не баюся, мяне б не ўгайдала! – сказаў конь. – Раней я скакаў рыссю і галопам, і нічагусенькі, толькі б тыя ўтрымаліся, хто на мне верхам ці на возе сядзяць.

- Э-э-й! Бегчы – гэта адно, а вось гойдацца – зусім іншая справа, - не пагаджаўся Байкал.

- Калі ляціш уніз, здаецца, унутры штосьці абрываецца!

- А ці чулі вы, сябры, калі доўга гойдацца можна нават на марскую хваробу захварэць, - паведаміла сваім лагодным галаском ластаўка, у якой было гняздо пад самым вільчыкам страхі дома.

- Так, так! З намі такое здаралася, - падхапілі козачкі-блізняткі Каця і Розачка.

- Глупства ўсё гэта, сябры! – уздыхнуў Буян.

- Я таксама хоць зараз магу пагойдацца на арэлях! – выхваляўся чорнай масці каток Маркіз. – І ніякай марской хваробы ў мяне не будзе. Паверце.

- А ты паспрабуй! – уступіў яму Ільюшка.

Каток ускочыў на арэлі і пачаў разгойдвацца. Байкал хацеў сцягнуць яго.Ён ледзь стрымліваў сябе, калі Маркіз пачынаў выхваляцца, але тут заступіўся конік Буян.

- Ды не замінай яму, Байкал! Хай сабе гойдаецца…

- Байкал, супакойся, не ты ж адзін такі ўвішны, - заступіўся Ільюша. Ён сказаў так упэўнена і пераканаўча, што нават гарэза Байкал паслухаўся.

- Калі хочаце ведаць я і на веласіпедзе катаўся! – працягваў выхваляцца коцік Маркіз, раскалыхваючыся ўсё вышэй і вышэй.

- На веласіпедзе? Сам? – здзівіліся конік Буян і козачкі Каця і Роза.

- Ну, не зусім сам, - збянтэжыўся каток. – Але затое я ездзіў як на раме, так і на багажніку, і ніхто мяне не трымаў!

- Здорава! – усклікнуў конік. – А на арэлях усё ж лепш!

І так расчуліўся, што не захацеў больш размаўляць і адышоўся да плоту. "О-о-о! Ніколі ўжо мне не пагойдацца", - з сумам думаў ён.

На дварэ стаялі першыя восеньскія дзянькі,бо дрэвы пачыналі афарбоўвацца ў жаўтавата-карычневыя колеры, хаця днём было яшчэ вельмі цёпла і ад таго, здавалася, лета яшчэ працягваецца. Тым часам маленькія павучкі адпраўляліся ў далёкія падарожжы на сваіх павуцінках. Вы, дзеці, мабыць таксама бачылі гэтыя дні, якія так і называюць "бабіным" летам, за тое, што вельмі цёпла, як летам, іх, тых павучкоў ляціць незлічонае мноства. Калі не бачылі тых самых павучкоў, то іх сеткі-павуцінкі чапляліся да вас не аднойчы. Памятаеце?!

Вось якраз у адзін з восеньскіх дзён такі павучок, пралятаючы паблізу двара, дзе былі ўсе хатнія сябры Ільюшкі, пачуў гэтую размову і пашкадаваў коніка Буяна. Ён зачапіўся павуцінкай за яго вуха, падцягнуўся бліжэй і сваім пісклявым галаском празвінеў:

- Ляцім з намі! Ты ж так марыў вольна крыляць у высі! Дзіва што на арэлях!

- Нішто не можа параўнацца з палётам, - пацвердзіла ластаўка. –

- А як жа я палячу? – здзівіўся конік. – У мяне ж і крылаў няма.

- Не хвалюйся, у нас таксама няма крылаў, - сказаў няўрымслівы павучок. – Мы з табою падзелімся павуцінкамі. Спляцем з іх вялікі ветразь, і ты зможаш ляцець як паветраны карабель.

-Паспрабуй! – угаворвала коніка і ластаўка. – Хто ніколі не лётаў, ніколі не даведаецца, як гэта цудоўна.

- Вось, вось, паспрабуй! – ускрыквалі козачкі Каця і Роза, матляючы сваімі куртатымі хвосцікамі. – Мы вунь без ветразя скачам як не з даха дзедавага хлеўчука. Рамантыка!

- О-о-о! Ляцець пад ветразем! Гэта і страшна, і захапляюча. Я згодны! – пагадзіўся конік.

Тады той самы няўрымслівы павучок адарваў ад сваёй павуцінкі ладны кавалачак і звязаў яго з другім такім жа кавалачкам, што пакінуў другі павучок, пралятаючы над імі. Раптам далучыліся і трэці, і чацьвёрты, і пяты… цэлае мноства павучкоў. Яны звязвалі свае павуцінкі да тае пары, пакуль не атрымалася вялізная павуціна-ветразь. Тым часам іншыя павучкі сплялі са сваіх павуцінак моцную вяроўку, адзін канец якой замацавалі да ветразя, а другім абвязалі коніка так, што ён адчуваў сябе як ў касмічным скафандры, толькі празрыстым і лёгкім.

Наляцеў свавольнік вецер і надзьмуў той ветразь. Конік адчуў, што адрываецца ад зямлі і падымаецца ў паветра. "Няўжо, няўжо насамрэч і я лячу?!" – здзівіўся Буян.

Конік, ледзьве пакачваючыся, павольна паплыў над анямелымі ад здзіўлення сабачкам, над арэлямі, з якіх з перапуду саскочыў каток Маркіз і запішчэў так, што на ім поўсць уся дыбам узнялася, над козачкамі, над дахам дома, з якога выпырхнула ластаўка і паляцела ўзбоч коніка. А ён уздымаўся ўсё вышэй і вышэй, толькі яго сівая грыва хвалямі развівалася, дапамагаючы ветразю яшчэ хутчэй несці яго ў нязведаныя прасторы.

-Якая рамантыка! Усе такія маленькія, быццам мурашы! Гэта ж сапраўдны цуд! – захоплены палётам усклікнуў Буян.

Ён паднімаўся ўсё вышэй і вышэй, і ўжо хутка быў ля самых аблокаў.

Павучкі засталіся далёка ззаду – дзе ім угнацца за такім паветраным караблём! Нават ластаўка і тая, ўзмахнуўшы на развітанне крылцамі, вярнулася да сваіх дзетак, якія трэніравалі сябе для далёкага вандравання.

Буян праляцеў над горадам, але ніхто яго не заўважыў. А калі б і заўважыў, то не паверыў, падумаў, што падалося. Гэта ж якое дзіва: над горадам ляціць конь! Прычым ляціць пад ветразем!

А ён усё вышэй і вышэй узнімаўся ў неба, пакуль не ператварыўся ў сузор’е, якое назвалі Ветразем, бо яго разгледзець можна толькі ў самы найвялікшы тэлескоп.

-------------------------------------------------------------

Пішыце. Давайце разам марыць! Чакаю вашых пісем на адрас:
E-mail:zhuravlev@tut.by

Казка

На Першым канале Беларускага радыё ў перадачы для дзяцей "Вячэрняя казка" прагучала мая казка "Як збываюцца мары".

Чытае артыст Алег Вінярскі.

СКАЧАТЬ КАЗКУ

Рэкецiры_9

Аркадзь ЖУРАЎЛЁЎ
РЭКЕЦІРЫ
Апавяданне
Частка 9

Яны вярталіся ў райцэнтр кожны на сваёй машыне. Аляксандр, як заўсёды, першым, за ім – Андрэй. Дзесьці пасярэдзіне шляху яны падабралі старую Ўладзю.

-- Гэта ж я, кажу сабе, Андрэйка, як ты мяне паважаеш. Надумалася ў галоўны банк пайсці, каб нямецкія тыя грошы перавесці на Ірынку, байстручачку нашу. А то адбяруць тыя рэхеціры, а дзіцёнка ж шкада. Ох, як шкада! Ці ж вінаватая яна, што такая маці. Няма больш каму за яе заступіцца. А Светка зусім разбэсцілася. Усё прапівае, што б ні прывязла. Колькі ні сарамаціла, а ёй мой сорам як таму цюцьку. Што за век дзікаваты настаў?

Ён зірнуў у люстэрка задняга віду і ўбачыў разгублены і змучаны твар цёткі Ўладзі. І такая злосць яго агарнула і на яе пляменніцу, і на ўсіх яе сабутэльнікаў..

А яна ўсё працягвала гаманіць, быццам на споведзі.

-- Я ж, мой ты Андрэйка, шчэ гаспадарку трымаю дзеля іх. А цяпер вось як перапужалі тыя рэхіціры, дык ногі зусім адымаюцца. І як шчэ трошкі па-жыць, каб Ірынку падняць, вывучыць. Яна -- у восьмым класе. Добра вучыц-ца, але худзенькая, як не свеціцца. Каб ужо Бог злітаваўся прашу штодзень і штоноч.

Раптам старая перапыняе набалелае і расказвае чарговую навіну.

-- Андрэйка, а ці чулі вы, што сёння ў хаце зажыва згарэў Юрка Анюцін?

-- Даскакаўся. Хаця той людзям шкоды не рабіў: лавіў рыбу, грыбы, ягады збіраў, здаваў нарыхтоўшчыкам альбо па ўдовах разносіў за гарэлку, тым і жыў. Гэта ўжо другая знішчаная ім хата. З першай паспеў выскачыць, як цыгарэта п’янаму прасмаліла бакаціну. На гэты раз, відаць, не пачуў.

-- Ды,напэўна, ўжо. Але праўду кажаш, людзям той не замінаў. Відаць, за тыя два тэрміны, што адседзеў за калгаснае дабро, якое выцягнуў з зерне-склада, добра адвучылі не браць чужога. Хаця напачатку ў маці таксама пенсію адымаў. А пасля абразумеўся. Каб шчэ і гэтых, што вы сёння спайма-лі, таксама адвучылі.

-- Яшчэ як адвучаць! Але не будзем, цётка, настолькі злымі і не спачувальнымі. Хаця як сённяшнія, для іх не патрабую спагады, бо яны існавалі на гэтым свеце як у мары абыякавасці і бездухоўнасці.

-- Во, дзеткі, які зараз свет пайшоў!

Ён падвёз старую да ашчаднага банка, а затым забраў з рынка жонку з унукам. Яны выхваляліся набытымі абновамі для Іванкі, які так і свяціўся, як не спяваў ад радасці.

-- Дзед, паглядзі якую мне бабуля куртку купіла і красоўкі!

-- Бач які ты ўжо кавалер! – усміхнуўся дзед і злёгку пахлопаў ўнука па плечуку.

Малы ад дзедавай паблажлівай і шчырай падтрымкі яшчэ больш становіцца радасным і ўзрушаным.

-- Заўтра мамцы з татам патэлефануем!

-- Ну, канешне патэлефануем, -- як не ў адзін голас адказалі дзед з бабаю.

Як звечарэла, але пакуль не села разагрэтае за дзень сонца і ў хатах не свяціліся агні, а толькі сцямнела неба і згасалі размаітыя фарбы летняга дня, сцішылася ад гамонкі вёска, падрыхтавалася спачыць ад клопатаў, у загадзя расчыненыя Андрэем вароты ў сад, дзе быў яго гараж, сцішана уехала легкавушка.

Гэта быў Аляксандр. Ён нёс ладныя два пакункі, якія адразу ўручыў гаспадыні і Іванку.

-- Дзякуй, Саша. Толькі навошта траціўся: усё ж ёсць. А вось што прыехаў
-- малайчына! - прыветліва сустрэла госця Валянціна. – Андрэй зараз прыйдзе. Вячэра ўжо гатовая.

-- Класны, Сашка, канструктар! Я такога не бачыў. Здорава! – ухваляў, быццам сталы, свой падарунак малы.

-- Ну вось і цудоўна! Разбярэшся сам, салдат?

-- Лёгка!

Увайшоў Андрэй. Мужчыны пераглянуліся, усміхнуліся, зноў паціснулі адзін аднаму рукі, хаця зранку бачыліся.

-- Як там твае дзяўчаты?

-- Нармальна. Праўда больш за бабуляй гоняцца. Растуць дзяўчаткі нашы. Ну і дзянёк, Валянціна, сёння быў у нас!

-- Ведаю, ведаю. Вы, як заўсёды, на вышыні. І я вамі задаволена.

-- Дзякуй, Валюша!

Іх сяброўская вячэра зацягнулася далёка за паўноч. Валянціна з Іванкам таксама сядзелі побач, слухалі ўспаміны баявых сяброў. Унучок абяцаў, што "як вырасце абавязкова будзе дэсантнікам і заслужыць крапавы берэт, як у яго дзеда і Сашкі", якога па просьбе апошняга так і называў "Сашка". Потым яго вочкі ўсё зліпаліся і зліпаліся, ажно пакуль дзед не паабяцаў навучыць яго баявым прыёмам і не занёс, паклаўшы і распрануўшы ў ложак, не адпускаў.

Назаўтра раніцою, калі вяскоўцы яшчэ не выганялі ў поле скаціну і ў лесе, як і на рэчцы – мір і цішыня, і барвовае сонца марудна, толькі-толькі пачынала выкатваць з-за лесу свой вогненны шар, Аляксандр, выпіўшы ладны кубак казінага малака, што падала ўдзячная гаспадыня, у добрым гуморы вяртаўся дадому, дзе яго чакала мяккая і спагадлівая Таццяна і дзве светлавалосыя ўнучачкі, Ліка і Анечка. Толькі празрыстае і звонкае паветра, як шкло яго машыны, і вялікая раса з сяброўскага саду, што пакінула свае сляды на яго чаравіках і штанах, нагадвалі аб наступаючым ясным летнім дні.

Па салоне разносіўся і зрэдку вырываўся праз адчыненую фортку на волю надрыўны голас Газманава пра афіцэраў. Сашка таксама падпяваў спеваку.

-- Pro aris et focis*, -- вымавіў ён ўслых як скончылася песня.

Ён вяртаўся, радаваўся і верыў, што тут, як і ў іншых гарадах і вёсках жывуць яго, іх з Андрэем, надзейныя баявая сябры, якія ў любы час дня і ночы прыдуць на дапамогу людзям, каб пазбавіць іх ад нелюдзяў. Каб старыя жылі, дажывлі свой век з ўпэўненасцю ў такі ж як і сённяшні надыходзячы ясны дзень.

У светлае заўтра.
---------
* За алтары і ачагі (лац.), выказванне Цыцэрона, г.зн. змагацца за самае важнае, самае дарагое.

Рэкецiры_8

Аркадзь ЖУРАЎЛЁЎ
РЭКЕЦІРЫ
Апавяданне
Частка 8

Андрэй таропка вярнуўся назад да той палаткі, дзе разышоўся са сваімі і, папярэдзіўшы іх "пагуляць шчэ з гадзіну-другую па рынку пакуль ён вырашыць свае неадкладныя справы", памчаўся на машыне ў суседнюю вёску, пра якую толькі што згадвала тая бабуля на рынку. Машына ішла хутка, але матор працаваў так ціха, што шоргат шын аб асфальт нагадваў шыпенне змей, якіх ён сустрэў яшчэ ў маленстве ля Вінцусявага хутара, калі прысеў зразаць маладыя ды крамяныя баравыя чорнагаловікі.

Лёгкі, ледзь прыкметны павеў свежага ветрыка кратаў прыазёрныя верба-лозіны, ды малачава-сіваватая павалока зводдаль застывала над водамі, дзе ў надбярэжных гушчарах хаваліся туманы. Чым бліжэй Андрэй пад’язджаў да вызначанай вёскі, трывога ўзрастала.

Зноў зазваніў яго тэлефон.

-- Не разганяйся, капітан, я бачу цябе ў бінокль, - раздаўся ў трубцы голас Аляксандра. – За два кіламетры ты будзеш на аб’екце: нашы знаёмыя за зоркай Героя прыехалі. Іх чорны "Бумер" у пачатку вёскі. Я – побач, у кустах. Лясную дарогу хутка ўбачыш, звярні на яе, я – ля сваёй "Маздзы" і пры тым не адзін. Ермакова, памятаеш? З намі служыў, толькі ў другой брыгадзе?

-- З Талянам? Ён жа ў сістэме МВД! Вось яно што: ўсё зразумеў. Канец сувязі.

Андрэй добра памятаў Ермакова, з якім не аднойчы сустракаліся пасля службы ў дзень дэсантніка. Малайчына ён, не кідае сяброў, у якія б сітуацыі не траплялі, ну, канешне ж, не супрацьпраўныя. А так, плячо сваё заўсёды падставіць.

Каля дарогі прамільгнуў сасновы пералесак, і машына, збочыўшы з бальшака, загойдалася на выбоінах пакручастай лясной дарогі, воддаль якой, на невялікай і квяцістай палянцы стаяла і Сашкава "японка".

-- Ну, прывітанне!

-- Здарова! Знаёмцеся. Гэта аператыўнікі з райаддзела. Яшчэ трое – на тым канцы вёскі.

-- Ды я ўжо зразумеў. Паціснуў кожнаму руку, сказаў :” Мы іх, гадаў, на гэты раз не ўпусцім”.

-- Давай краба, братан. Андрэй моцна паціснуў мускулістую руку баявога сябра. Затым дастаў з кішэні сваёй чорнай вятроўкі невялікі, але тоўсценькі чырвоны сцізорык з блішчастымі крыжыкамі на абодвух яго баках, што дастаўся яму з той апошняй міжнароднай гуманітарнай дапамогі, пачаў стругаць лазовы прут.Гэта ён робіць заўсёды, калі хвалюецца ці аб чымсьці думае.

-- Увага ўсім! - скамандаваў Ермакоў. — Максімальная сканцэнтраванасць. Аб’ект вяртаецца да аўтамабіля. Гатоўнасць нумар адзін!

У гэты момант нават тут, у лесе, дзе толькі што заліваліся, спаборнічалі ў спевах птушкі, усё прыціхла. Цішыня стаяла незвычайная. Здаецца і вунь на купцы таго невялічкага балотца ні адна травінка не адважыцца зварухнуцца, каб не спудзіць, не абудзіць залішнюю падазронасць новых яго наведваль-нікаў. І толькі лісце асінніка няспынна дрыжыць і калоціцца.

Хаўруснікі ішлі вольна, іржалі як тыя ўкормленыя жарабцы, задаволеныя ад ўдала правернутай чарговай аперацыі, аб чым сведчылі вясёлая гамана іх
і чорны партфель, які адчыніла тлустая правая рука з вялікім залатым пярсцёнкам, што пабліскваў, і, якая трымала, перабірала жменю за жменяй
тыя баявыя і працоўныя ордэны і медалі вяскоўцаў, І як толькі першы спабаваў адчыніць дзверы свайго жалезнага каня, раздалася настойлівая і патрабавальная каманда:

-- Ні з месца! Міліцыя! Ўсім -- рукі на капот! Ногі – на шырыню плячэй!

-- С-сука! Як падшыванцы папаліся, -- праскуголіў галоўны з іх, у якога Ермакоў толькі што адняў пісталет.

-- Я так і ведаў: канцы трэба было адсякацць, мачыць трэба было таго салдата. Так і не паездзіў я на сваім "мэрсе". Менты паганыя, і адкуль вы ўзяліся? -- пытальна вылаяўся маладзейшы злодзей і ці не з усяе сілы як шпульне той партфель: нарабаваныя ўзнагароды як не да адной павысыпаліся на траву. Сярод якіх блішчэла і Залатая зорка Героя Сацыялістычнай Працы.

-- У перадавой даяркі Камароўскай ўсё ж вымаглі. Запужалі, што хату спаляць, калі не адасць. Ірады,-- патлумачыў Ермакоў.

Андрэй, падышоўшы як мага бліжэй да маладога расчырванелага ад злосці дзецюка, які дзён колькі таму падстаўляў да яго сківіц рулю, рэзка, па-майстэрску, выхваціў пісталет з-за пояса, загрэў таму ў сківіцы, якія ажно заскрыпелі як санныя палазы ў марозны дзень, спакойна адышоўся.

Той застагнаў, брудна вылаяўся, прыгразіў расквітацца.

-- Гэта першы твой кантакт са мной, "за усердие в службе" што называецца. І малі Бога, каб быў падобны кантакт апошнім, а тое не адзін хірург твае костачкі не складзе. Як і кожнага з вас. Вы мяне ўзур’ёз раззлавалі, шакалы! -- нарэшце не стрымаўся Андрэй.

-- Без самадзейнасці, хлопцы! Я б і сам такіх адстрэльваў як бадзялых сабак, толькі суд у нас ёсць, ён разберыцца з імі. Па чырвонцу ім ўжо гарантавана, не сумнявайцеся. І доказы іх віны ўжо маем. І вось гэтая зброя павінна пра многае сказаць не на іх карысць. Так што дзякуй, хлопцы, за карысную дапамогу, без вас мы яшчэ доўга разблытвалі б гэты клубок злачынстваў. Вы акурат ў час звярнуліся, а цяпер гэтая групоўка атрымае па заслугах, - сказаў падпалкоўнік Ермакоў, паціснуў ім рукі і толькі затым перадаў па рацыі чарговую каманду:

-- Я – першы! Прыём! Канец аперацыі! Карэту -- "музейшчыкам"!

-- Прыём, я - другі! -- Ёсць -- карэту "музейшчыкам"!

Працяг будзе