Лёс роднага слова
Частка 7
Чалавеку нельга забараніць размаўляць і пісаць на той мове, на якой ён хоча.Іншая справа павінен быць закон, які рэгуляваў бы правільнае ўжыванне і напісанне слоў, каб не было рознага іх трактавання. Я зусім не за тое каб была сухая афіцыйная мова, бо як на такой мове напішаш мастацкі твор,а супраць неўжыванай.Бо наша моладзь зараз заблыталася настолькі, што і не ведае ці выслабаніцца з гэтай павуціны. Мяркую па сваім пляменніку Уладзіку, студэнту адной з ВНУ сталіцы.Ён такіх “слоўцай нахапаўся”, што і сам не можа патлумачыць іх значэння, кажа на “ціскатэцы” чуў, а не ў школе.
А ўзяць гісторыю Беларусі. Даведаўся з пасяджэння рабочай групы “Грамадства: прыклады ідэнтычнасці ў гісторыі і сучаснасці”, што праходзіў у рамках Х Мінскага форуму напрыканцы мінулага года многа ў якіх школах на рускай выкладаецца. Хаця менавіта ў школах гісторыя наша павінна выкладацца толькі на роднай мове для захавання нацыянальных асаблівасцей беларусаў.Занепакоенасць сітуацыяй мая ў тым, што ад жонкі, філолага з больш як трыццацігадовым стажам штогод чую яе раздражнёнасць новымі, адарванымі ад жыцця і творчага працэсу праграмамі. І ў тым, што для першакурснікаў ВНУ Беларусі пачалі ўводзіць спецкурс (сорамна сказаць!) беларускай мовы. Вось і дэклараванае двухмоўе, калі па ўсёй рэспубліцы застаюцца рэдкія выспачкі беларускасці – па адной калі школцы, альбо гімназіі на горад.Як, напрыклад, у Маладзечне 1-ая школа імя Янкі Купалы (хаця выкладанне не ўсіх прадметаў вядзецца на роднай мове) і асобныя класы дзесятай. А беларускія дзеці павінны выхоўвацца па-беларуску, каб найлепшым чынам рэалізаваць у гэтым жыцці свій чалавечы патэнцыял.
А можа гэта і ёсць тая талерантнасць, пра якую часта ўзгадваюць з экрана тэлевізара? Тое унутранае напаўненне беларускага чалавека,што сілкуе яго думкі і пачуцці, ягоную волю, альбо дакладней, бязвольнасць. А як жа наша будучыня? І дзе чэрпаць духоўнасць майму народу? Адкажу: - У гісторыі сваёй Бацькаўшчыны, у каранях сваіх продкаў, у мове сваёй. Каб на стале у беларуса быў бохан хлеба і кніга. Калі быць шчырым да канца, то і на чыста рускай у нас мала хто гавораць: акцэнт выдае з вушамі. Сёння наша мова перамешана. Сустракаецца лексіка рускай, польскай, украінскай, нямецкай, татарскай. Гісторыя розных падзей накладвае свой адбітак на гаворку людзей. Аднак мы ў розных варунках павінны імкнуцца да сваіх вытокаў, да спадчыны, спасцігаць, вывучаць і пашыраць сваю мову, а не адракацца, што з’яўляецца ганебным сорамам. Бо мова нашая самая сакавітая і спеўная з усіх славянскіх моваў. Яе мелодыя назаўсёды застаецца ў сэрцы кожнага, хто беларус у душы, а не толькі па адной анкеце “нацыянальнасць” і месцы пражывання. Каго па праву можна назваць – беларускі народ. Тут хацеў бы нагадаць перапіс насельніцтва 1999 года.
Аркадзь Жураўлёў
Працягбудзе
